ALEXANDRE DE RHODES, A-lịch-sơn Đắc Lộ (15/3/1593, Avignon, Lãnh địa Giáo hoàng (nay thuộc Pháp) -5/11/1660 /69 tuổi, Isfahan, Ba Tư) là Nhà truyền giáo Dòng Tên, Nhà ngôn ngữ học người Pháp.
Ông học Trung học tại quê nhà và gia nhập Nhà Tập Dòng Tên tại Roma (24/4/1612), học Thiên văn học, Toán học. DE RHODES đã xin và được Giáo sĩ bề trên chỉ định đi truyền giáo tại Nhật Bản (4/4/1619, 26 tuổi), nhưng do tình hình bất ổn nên ông lại đến Trung Quốc, và ở Ma Cao, ông nhập học Đại học Thánh Phaolô.
Tháng 12/1624, DE RHODES cùng với 4 vị cha Dòng Tên khác cùng một tín hữu Nhật Bản, cập bến Hội An. Ông bắt đầu học tiếng Việt từ Giáo sĩ FRANCISCO DE PINA – người đến Đàng Trong trước ông 7 năm và là Nhà truyền giáo thông thạo tiếng Việt nhất. Ông đã tham gia tiến hành Phương pháp ghi âm tiếng Việt bằng ký tự Latinh. Ông không phải là người tạo ra chữ Quốc ngữ nhưng đã có công hệ thống hóa, san định hoá hệ chữ này; ông cũng đã biên soạn và giám sát việc ấn hành Từ điển Việt–Bồ–La – cuốn Từ điển tiếng Việt đầu tiên trên thế giới.
Cuộc đời truyền giáo của DE RHODES ở An Nam rất bấp bênh; trong vòng 20 năm, ông đã bị trục xuất đến 5 lần.
Sau hơn một năm học tiếng Việt, ông trở lại Ma Cao chuẩn bị để ra Đàng Ngoài truyền giáo. Cùng với PEDRO MARQUES, ông cập bến cửa Bạng, Thanh Hóa (19/3/1627) và đến Kinh đô (2/7/1627) và được chúa Trịnh Tráng ban nhà để ở và được truyền đạo rồi sau hơn một năm thì bị quản thúc, trục xuất và theo tàu Bồ Đào Nha trở về Ma Cao (5/1630), ở đây ông làm Giáo sư Thần học tại Học viện Madre de Deus trong 10 năm.
Từ năm 1640 tới 1645, DE RHODES đã 4 lần đến Đàng Trong để truyền giáo dưới thời chúa NGUYỄN PHÚC NGUYÊN, rồi lại bị trục xuất thêm 3 lần nữa mà lần cuối (năm 1645) là vĩnh viễn.
DE RHODES đã trở về Roma để trình bày về tình hình của tỉnh dòng Nhật Bản và giáo hội Việt Nam. Ông về Châu Âu (6/1649) và xuất bản 2 cuốn sách (năm 1651): Từ điển Việt-Bồ-La và Phép giảng tám ngày. Ông đã xin Tòa Thánh gửi các Giám mục truyền giáo đến Viễn Đông.
Ông mất tại Isfahan, Ba Tư (5/11/1660) sau 5 năm truyền giáo ở đây.
GHI CHÚ :
◊ Nguồn: Từ điển Bách khoa mở Wikipedia.
BAN TU THƯ
bantuthu1965@gmail.com
6 /2024