Dân tộc Ê ĐÊ hiện có khoảng 306.333 người, sống tập trung ở tỉnh Đắc Lắc² và miền Tây hai tỉnh Khánh Hòa³, Phú Yên⁴. Cộng đồng Ê ĐÊ có các nhóm địa phương: Kpa, Adham, Bih, Ktul, v.v… Xưa kia họ còn được gọi là: Ra Đê, Đê. Tiếng nói Ê ĐÊ thuộc nhóm ngôn ngữ Malayô-Pôlinêdi ⁵, hệ ngôn ngữ Nam Đảo. Người Ê ĐÊ làm rẫy là chính, riêng nhóm Bih làm ruộng nước theo lối cổ sơ, dùng trâu dẫm đất thay việc cày, cuốc đất. Ngoài trồng trọt, đồng bào còn chăn nuôi, săn bắn, hái lượm, đánh cá, đan lát, dệt. Nay cà phê là cây trồng phát triển mạnh ở vùng đồng bào Ê ĐÊ.

    Y phục cổ truyền của người Ê ĐÊ thường dùng là màu chàm, có điểm những hoa văn sặc sỡ. Đàn bà mặc áo, quấn váy. Đàn ông đóng khố, mặc áo. Họ ưa dùng các đồ trang sức bằng bạc, đồng, hạt cườm. Trước kia, tục cà răng quy đjnh mọi người đều cắt cụt 6 chiếc răng cửa hàm trên, nhưng lớp trẻ ngày nay không cà răng nữa.

    Trong gia đình người Ê ĐÊ, chủ nhà là phụ na, theo chế độ mẫu hệ, con cái mang họ mẹ, con trai không được hưởng thừa kế. Sau khi kết hôn đàn ông ở nhà vợ. Nếu vợ chết và bên nhà vợ không còn ai thay thế thì người chồng phải về ở với chị em gái mình. Khi họ chết, được đưa về chôn cất tại khu mộ của gia đình mẹ đẻ. Người Ê ĐÊ tin có nhiều thần linh nên thực hiện nhiều kiêng cữ, cúng bái nhằm cầu mong mùa màng bội thu, người khỏe mạnh, tránh rủi ro, hoạn nạn. Họ có kho tàng văn học truyền miệng phong phú: thần thoại, cổ tích, ca dao, tục ngữ, đặc biệt là các Khan (trường ca, sử thi) nổi tiếng với Khan Đam San, Khan Đam Kteh Mlan…

    Đồng bào yêu ca hát và thích tấu nhạc. Nhạc cụ có chiêng, cồng, trống, sáo, khèn, đàn. Đing năm là một trong những loại nhạc cụ phổ biến, được nhiều người Ê ĐÊ yêu thích.

    Người Ê ĐÊ ở nhà sàn dài. Gia đình càng đông người sẳn của, nhà càng dài, có những ngôi nhà dài trên trăm mét. Nhà làm bằng gỗ, tre, mái lợp tranh, những năm gần đây nhiều nhà dài đã tách hộ và lợp tôn, ngói. Nhà Ê ĐÊ đặc sắc ở hình thức vách dựng nghiêng mép trên ra phía ngoài và mái hình thang cân, cạnh đáy là đường nóc. Cửa ra vào ở đầu hồi, xưa kia cửa chính nhìn về phía Bắc, nay phổ biến nhìn ra đường đi. Trong nhà chia thành hai phần. Nửa đằng cửa chính gọi là Gah để đón tiếp khách; nửa còn lại gọi là Ôk, nơi có bếp nấu ăn chung và có chỗ ở của các đôi vợ chồng. Mỗi đầu nhà có một sân sàn. Sàn ở phía cửa chính được gọi là sàn khách. Nhà càng khá giá thì sàn khách càng rộng và khang trang.

MỜI XEM:
◊  CỘNG ĐỒNG 54 Dân tộc Việt Nam – Phần 1.
◊  Người BA NA trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người BỐ Y trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người BRÂU trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người BRU-VÂN KIỀU trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CHƠ RO trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CHĂM trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CHỨT trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CỐNG trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CƠ HO trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người GIẤY trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CỜ LAO trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người DAO trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.

MỜI XEM THÊM:
◊ English version (en-VersiGoo): The BRAU Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The BO Y Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The BA NA Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The BRU-VAN KIEU Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CHO RO Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CHAM Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CHUT Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CONG Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CO HO Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CO LAO Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The DAO Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The GIAY Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The GIA RAI Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The COMMUNITY of  54 Ethnic Groups in Vietnam – Section 1.
◊  English version (en-VersiGoo): The COMMUNITY of  54 Ethnic Groups in Vietnam – Section 2.
◊  v.v…

CHÚ THÍCH:
¹ :  … đang cập nhật…

BAN TU THƯ
07 /2020

GHI CHÚ:
◊  Nguồn văn liệu và hình ảnh: 54 Dân tộc Việt Nam, NXB. Thông Tấn, 2008.
◊  Các chú thích bổ sung và chữ nghiêng do Ban Tu Thư – thanhdiavietnamhoc.com thiết lập.