Dân tộc HÀ NHÌ có tên gọi khác là Cồ Chồ, U Ní, với khoảng 19.954 người, cư trú ở các tỉnh Lai Châu¹ và Lào Cai². Tiếng nói người HÀ NHÌ thuộc nhóm ngôn ngữ Tạng-Miến³. Người HÀ NHÌ thờ tổ tiên là chính.

    Nguồn sống chính của đồng bào là trồng lúa, có nơi làm ruộng, có nơi lầm nương rẫy. HÀ NHÌ là một trong những dân tộc có truyền thống khai khẩn ruộng bậc thang và đào mương đắp đập lấy nước, dùng trâu bò cày kéo và làm vườn cạnh nhà. Chăn nuôi của người HÀ NHÌ khá phát triển. Các nghề thủ công như đan lát, dệt vải cũng rất phổ biến. Xưa kia phần đông ngưòi HÀ NHÌ tự túc được vải mặc. Y phục phụ nữ HÀ NHÌ có khác nhau một chút giữa các nhóm, ở Lai Châu có hoa văn vải màu sặc sỡ, còn ở Lào Cai thì một màu xanh chàm. Người HÀ NHÌ hiện nay đã định cư, mỗi bản có khi đông tới 50-60 hộ. Người HÀ NHÌ có nhiều họ, mỗi họ gồm nhiều chi. Dịp Tết hàng năm có tục cả dòng họ tụ tập lại nghe người già kể tộc phả của mình, có dòng họ nhớ được về xưa tới 40 đời.

    Tên của người HÀ NHÌ thường đặt theo tập tục là lấy tên người cha, hoặc tên con vật ứng với ngày sinh của người ấy làm tên đệm. Trai gái HÀ NHÌ được tìm hiểu nhau trước khi kết hôn. Mỗi cặp vợ chồng, phải trải qua hai lần cưới. Ngay sau lần cưới đầu, họ đã thành vợ chồng, cô dâu về nhà chồng và theo phong tục ở Lai Châu, cô dâu phải đổi họ thec chồng. Cũng ở Lai Châu, có nơi lại ở rể. Lần cưới thứ hai được tổ chức khi họ làm ăn khấm khá và thường là khi đã có con. Phong tục ma chay của các vùng không hoàn toàn giống nhau, nhưng có một số điểm chung khi trong nhà có người chết phải dỡ bỏ tấm liếp (hay rút một vài nan) của buồng người đó, phá bàn thờ tổ tiên, làm giường đặt tử thi ở bếp, chọn ngày giờ tốt mới chôn. Người HÀ NHÌ không có nghĩa địa chung của bản, kiêng lấp đất, lăn cỏ tươi xuống huyệt, không dựng nhà mồ, chỉ xếp đá quanh chân mộ…

    Người HÀ NHÌ có nhiều truyện cổ, có cả truyện thơ dài. Nam nữ thanh niên có điệu múa riêng, đều theo nhịp tấu của nhạc cụ gõ. Trai gái HÀ NHÌ tỏ tình thường dùng các loại khèn lá, đàn môi, sáo dọc. Các thiếu nữ thích thổi am-ba, mét-du, tuy-húy hay nát-xi vào ban đêm. Con trai gảy đàn la khư. Ngày lễ hội còn có trống, thanh la, chập cheng góp vui. Người HÀ NHÌ có nhiều loại bài hát: các bà mẹ hát ru, thanh niên nam nữ hát đối… Có hát đám cưới, hát đám ma, hát mừng nhà mồ, hát tiếp khách quý, hát trong ngày tết… Bài hát đám cưới của người HÀ NHÌ ở Mường Tè (Lai Châu) dài tới 400 câu.

MỜI XEM THÊM:
◊  CỘNG ĐỒNG 54 Dân tộc Việt Nam – Phần 1.
◊  Người BA NA trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người BỐ Y trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người BRÂU trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người BRU-VÂN KIỀU trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CHƠ RO trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CHĂM trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CHỨT trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CỐNG trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CƠ HO trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CỜ LAO trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người DAO trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.

MỜI XEM:
◊ English version (en-VersiGoo): The BRAU Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The BO Y Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The BA NA Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The BRU-VAN KIEU Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CHO RO Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CHAM Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CHUT Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CONG Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CO HO Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CO LAO Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The DAO Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The GIAY Community of 54 Ethnic Gro/ups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The HA NHI Community of 54 Ethnic Gro/ups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The COMMUNITY of  54 Ethnic Groups in Vietnam – Section 1.
◊  English version (en-VersiGoo): The COMMUNITY of  54 Ethnic Groups in Vietnam – Section 2.
◊  v.v…

CHÚ THÍCH:
¹ :  … đang cập nhật…

BAN TU THƯ
07 /2020

GHI CHÚ:
◊  Nguồn văn liệu và hình ảnh: 54 Dân tộc Việt Nam, NXB. Thông Tấn, 2008.
◊  Các chú thích bổ sung và chữ nghiêng do Ban Tu Thư – thanhdiavietnamhoc.com thiết lập.