Dân tộc THỔ có khoảng 76.191 người, sinh sống ở miền Tây tỉnh Nghệ An và Như Xuân, Thường Xuân, tỉnh Thanh Hoá¹. Người THỔ có các nhóm địa phương Kẹo, Mọn, Cuối, Họ, SõngCon, NhuXuắn, Cay Poọng, Đan taí. Tiếng THỔ thuộc nhóm ngôn ngữ Việt-Mường².

    Ngoài ruộng nước, người THỔ còn làm nương, trồng màu. Trorg canh tác lúa, ngoài cách thức chọc lỗ, tra hạt, họ còn gieo vãi và dùng cày, bừa để lấp đất sau khi gieo. Họ trồng gai lấy sợi, đan nhiều vật dụng cần thiết: túi, võng, lưới bắt cá, vó, lưới, v.v… Xưa kia, cá chim, thú là nguồn thực phẩm quan trọng đối với người THỔ, và đồng bào có kinh nghiệm săn bắt, đánh bắt cá. Bên cạnh đó, rừng cung cấp các loại rau, quì cũ, làm thức ăn thông thường, cũng như khi đói kém. Nay hoạt động săn bắt, hái lượm gần như đã không còn.

    Xưa, người THỔ ở nhà sàn, nay hầu hết đã ở nhà trệt. Đồng bào không có nghề dệt vải. Đồ mặc, có nơi giống như y phục của người Việt ở nông thôn nửa thế kỷ về trước, có nơi phụ nữ dùng cả váy mua của người Thái. người Làc. Ở vùng THỔ, phố biến tập quán phụ nữ đội khăn vuông trắng.

    Trong làng người THỔ, quan hệ gắn bó, giúp đỡ lẫn nhau, là nếp sống lâu dời. Theo tục cổ, toàn bộ đất đai, rùng núi, sông, suối là của chung dân làng, mỗi người được quyền quản lý khi đang gieo trồng, được quyền khai thác khi là dân sống trong làng.

    Người THỔ có tục “ngủ mái”: nam nữ thanh niên được nằm tâm tình với nhau, nhất là vào dịp Tết, lễ hội. Từ những đêm “ngủ mái”, có thể chọn được bạn trăm năm. Trong hôn nhân, nhà trai phải tốn tiền của và trước khi cưới, chàng trai phải năng đến làm rể cho nhà vợ.

    Đám tang của người THỔ, trước kia có nhiều nét độc đáo. Họ dùng quan tài độc mộc, khiêng người chết đi chôn thì để chân hướng về phía trước, còn mộ thường để chân hướng xuôi theo chiều nước chảy.

    Người THỔ thờ cúng nhiều “thần” và “ma“, đồng thời thờ cúng những vị tiền bói có công khai khẩn đất đai, lập láng hay đánh giặc. Các làng đều có đền thờ thần. Hàng năm, làng có lễ xuống đồng, mở đầu vụ sản xuất mới, có lễ ăn cơm mới, kết thúc một mùa lúa. Trong nhà, mỗi khi trẻ con đau ốm, có lễ cúng bà mụ, vào dịp Tết, lễ hoặc có ngưòi lớn bị bệnh, đều làm lễ cúng vía, vì họ tin ai cũng có vía.

    Xưa kia người THỔ có nhiều ca dao, tục ngữ, câu đố, truyện cổ, các điệu ca hát của người lớn, những bài đồng dao của trẻ em, v.v… Song vốn vân nghệ dân gian THỔ đến nay đã bị quên lãng, mất mát nhiều.

MỜI XEM:
◊  CỘNG ĐỒNG 54 Dân tộc Việt Nam – Phần 1.
◊  Người BA NA trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người BỐ Y trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người BRÂU trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người BRU-VÂN KIỀU trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CHƠ RO trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CHĂM trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CHỨT trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CỐNG trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CƠ HO trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người GIẤY trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người CỜ LAO trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.
◊  Người DAO trong Cộng đồng 54 Dân tộc anh em Việt Nam.

MỜI XEM THÊM:
◊ English version (en-VersiGoo): The BRAU Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The BO Y Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The BA NA Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The BRU-VAN KIEU Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CHO RO Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CHAM Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CHUT Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CONG Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CO HO Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊ English version (en-VersiGoo): The CO LAO Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The DAO Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The GIAY Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The GIA RAI Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The HOA Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The KHANG Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The KHMER Community of 54 Ethnic Groups in Vietnam.
◊  English version (en-VersiGoo): The COMMUNITY of  54 Ethnic Groups in Vietnam – Section 1.
◊  English version (en-VersiGoo): The COMMUNITY of  54 Ethnic Groups in Vietnam – Section 2.
◊  v.v…

CHÚ THÍCH:
¹ :  … đang cập nhật…

BAN TU THƯ
09 /2020

GHI CHÚ:
◊  Nguồn văn liệu và hình ảnh: 54 Dân tộc Việt Nam, NXB. Thông Tấn, 2008.
◊  Các chú thích bổ sung và chữ nghiêng do Ban Tu Thư – thanhdiavietnamhoc.com thiết lập.