BAN TU THƯ – vietnamhoc – Biên tập
[Giám mục Pellerin là người đã trình bày kế hoạch xăm chiếm Việt Nam lên hoàng đế Napoléon III]
* * *
FRANÇOIS MARIE HENRI-AGATHON PELLERIN (20/2/1813, Quimper, Pháp – 13/9/1862, Penang, Malaysia), là học sinh xuất sắc tại Tiểu chủng viện Saint-Vincent (1828-1831, Pont-Croix), Đại chủng viện Quimper, Trường Thần học tại Saint-Sulpice (Paris), được phong linh mục (ngày 17/12/1836) tại Nhà nguyện Couvent des Oiseaux, làm cha phó ở Saint-Louis de Brest (tháng 1/1837), gia nhập Chủng viện Hội Thừa Sai Hải Ngoại (ngày 15/7/1843, tai Rue du Bac, Paris).
PELLERIN nhận được quyết định đi Đàng Trong, Việt Nam (ngày 8/11/1843) và đến Học viện chung Pulau Penang (ngày 10/1/1844) để học tiếng Việt. PELLERIN đến Bình Định (tháng 10/1845) và phụ trách rao giảng Tin Mừng cho người dân tộc đồng thời chuẩn bị những nơi trú ngụ cho các linh mục khác. PELLERIN được làm Giám mục phó (tháng 9/1846) cho Giám mục ÉTIENNE CUÉNOT và đươc đặt tên là PHAN. PELLERIN đến Huế (tháng 3/1848) và được Thái bộc quan Micae HỒ ĐÌNH HY1 – một vị quan triều Nguyễn theo Công giáo – bảo trợ. PELLERIN trú tại Chủng viện Joshe, sau đó đến Kẻ Sen và đã thành lập Hiệp hội Thánh Tâm–Mân Côi tại Kẻ Sen, Kẻ Bàng. Sau đó, PELLERIN về Bình Định (ngày 27 /8/1850) hổ trợ việc chia đôi giáo phận Đông Đàng Trong – 3 tỉnh phía Bắc (Thừa Thiên, Quảng Trị và Quảng Bình cho đến sông Gianh) nhập thành một giáo phận mới gọi là Bắc Đàng Trong – do giám mục phó PELLERIN làm đại diện Tông tòa. Giáo phận Bắc Đàng Trong lúc ấy có khoảng 24.500 giáo dân, 2 vị thừa sai (linh mục Sohier ở Di Loan và Galy ở Kẻ Sen), 10 linh mục bản xứ.
PELLERIN rời Huế và đến Hồng Kông (ngày 13/2/1857) rồi trở về Pháp (ngày 20/5/1857). Nhờ Đức Hồng Y Bonnechose2 giới thiệu, PELLERIN đã được hội kiến hoàng đế Napoléon III3 tại Biarritz để báo cáo tình hình ở Việt Nam. Cùng với sự tác động của hoàng hậu Eugénie4 (một người rất sùng đạo), NAPOLÉON III (1808-1873) quyết ý đánh Việt Nam và giao nhiệm vụ cho đô đốc Rigoult de Genouilly5 thực hiện cuộc bảo hộ của Pháp trên Việt Nam.
Sau đó, PELLERIN đến Hồng Kong và Học viện chung Pulau-Penang6, Malaysia (ngày 4/12/1861); PELLERIN PHAN đã mất tại đây (ngày 13/9/1862) vì bệnh nặng.
CHÚ GIẢI :
1: Micae HỒ ĐÌNH HY bị bắt (ngày 8/11/1856) với cáo trạng trọng tội đua dẫn tàu chiến Pháp vào, tội tiết lộ thông tin kín của Hội đồng cho con trai là Hồ Đình Giang (linh mục Tính). Micae HY bị dẫn đi bêu xấu ở 4 khu vực (Huế) và bị đánh 60 roi mỗi lần ở 2 quảng trường chính (Huế) và bị xử tử – chém đầu – tại chợ An Hòa, Huế (ngày 22 /5/1857).
2: Bonnechose: tên đầy đủ – HENRI-MARIE-GASTON DE BONNECHOSE (30/5/1800, Paris – 28/10/1883, Rouen) là Tổng giám mục và Hồng y ở Rouen. (Xem chi tiết đầy đủ: Hồng Y Bonnechose)
3: Napoléon Đệ tam – tên đầy đủ là CHARLES LOUIS-NAPOLÉON BONAPARTE (20/4/1808, Paris – 9/1/1873, Anh) – là tổng thống đầu tiên của nền Cộng hòa Pháp và đồng thời là hoàng đế Đế chế Pháp đệ nhị. Ông là người đã theo lời kêu gọi của giám mục Pellerin và hạ lệnh mở cuộc chiến xăm lược thuộc địa hóa Việt Nam vào năm 1858. (Xem chi tiết đầy đủ: Napoléon Đệ tam)
4: EUGÉNIE DE MONTIJO (1826–1920) là hoàng hậu cuối cùng của vương triều phong kiến Pháp (thời kỳ 1853–1870), là vợ của hoàng đế Napoléon III. (Xem chi tiết đầy đủ: Eugénie de Montijo)
5: PIERRE DE GENOUILLY là người đã chỉ huy Liên quân Pháp-Tây Ban Nha tấn công Đà Nẳng (tháng 4/1857, 8/1858, 5/1859) và Sài Gòn (tháng 2/1859). (Xem chi tiết đầy đủ: Pierre de Genouilly)
6: Học viện Pulau-Penang
BAN TU THƯ
2/2021